本 Japońska droga herbaty
Mieszkańcy współczesnej Japonii w większości są, jak przed wiekami, zwolennikami zielonej herbaty, którą zwyczajowo piją po każdym posiłku. Od wielu lat coraz liczniejszych zwolenników ma tam jednak czarna, fermentowana herbata przyrządzana jak w Anglii czy Indiach z dodatkiem mleka, czasami przypraw.
Organizowane powszechnie kursy parzenia czarnej herbaty nie są zapewne konkurencją dla ciągle żywej tradycji ceremonii picia herbaty, kultywowanej nadal przez liczne szkoły, w których tysiące kobiet i mężczyzn wkraczają na „drogę herbaty”, będącą sztuką życia.
Ceremonia picia herbaty w Japonii jest umiejętnością kreacji jedności z wielu elementów, którą tworzą odpowiednio dobrane naczynia i przybory, miejsce i czas, a przede wszystkim nastrój oraz stan umysłu i serca. Cechuje ją zarówno pełna harmonia, cisza i poważanie, jak również wewnętrzny spokój – pogoda ducha. Gospodarz w dniu ceremonii starannie przygotowuje pawilon herbaciany, który zgodnie ze zwyczajem zbudowany jest w taki sposób, by tchnął prostotą i nietrwałością przypominającą o ciągłym przemijaniu. Jego wnętrze wysłane matami jest puste i nieskazitelnie czyste, podobnie jak wszystkie naczynia przygotowane w specjalnie przeznaczonym do tego celu pomieszczeniu.
O umówionej porze goście wkraczają na teren ogrodu, na ścieżkę prowadzącą do pawilonu herbaty. Obmywają twarz i ręce wodą zaczerpniętą z kamiennego pojemnika. Tu wita ich gospodarz. W ciszy i spokoju zgodnie z wcześniej ustaloną kolejnością wchodzą po zdjęciu obuwia do wnętrza przez niskie wejście, które zmusza każdego z nich do wykonania głębokiego skłonu. Przyklękają przed niszą, aby podziwiać zawieszony tam zwój z kaligrafią, malowidło lub kwiaty – jedyną dekorację pomieszczenia. Oddają również pokłon palenisku, przy którym gospodarz będzie przyrządzał herbatę i po położeniu przed sobą złożonego wachlarza siadają na płaskich poduszkach. Wówczas częstowani są specjalnie na tę okoliczność przygotowanym deserem i kładą go na kawałku białego papieru.
Gospodarz powoli i w skupieniu po pokłonieniu się palenisku wnosi wszystkie niezbędne do ceremonii przedmioty: naczynia na świeżą i używaną wodę, pojemnik z herbatą, czarkę, łyżeczkę, bambusową trzepaczkę oraz czerpak. Wszystkie zostały dobrane tak, aby różnorodność ich form, barw i surowców, z których są wykonane, była znakiem czasu i miejsca, tworzyła niepowtarzalną całość.
Po rytualnym oczyszczeniu czarki gospodarz wsypuje do niej łyżeczkę sproszkowanej zielonej herbaty, zalewa wrzątkiem, ubija trzepaczką i następnie podaje pierwszemu gościowi, który w geście podziękowania i pozdrowienia podnosi ją na wysokość podbródka i wypija trzema łykami. Zanim odda czarkę, ogląda ją dokładnie, podziwiając jej piękno i kunszt wykonania. Rytuał parzenia herbaty powtarzany jest tyle razy, ilu gości zostało zaproszonych do udziału w ceremonii.
Pawilon opuszczą dopiero wówczas, gdy w skupieniu wnikliwie obejrzą pozostałe przedmioty, które gospodarz wkrótce wyniesie do sąsiedniego pomieszczenia. Kres spotkania przy czarce herbaty oraz pustka pawilonu ukazują urok przemijających chwil, skłaniają do refleksji.